Dizartri konuşma ve dil bozukluğudur. Dizartrinin birden farklı nedenleri vardır. Ancak genelde nörolojk sorunlarla ilişkilendirilir.
İçindekiler
Dizartri Nedir?
Dizartri, konuşma yeteneğini etkiler. Motor konuşma bozukluğudur. Bu bozukluk nedeniyle kişi konuşma seslerini üretirken zorlanır. Bu rahatsızlığa sahip kişiler, konuşma için kullanılan kasları kontrol edemeyebilir. Kontrol edemedikleri için konuşmaları peltek, anlaşılmaz ya da yavaş olabilir. Dizartri görülen kişilerde telaffuz normal olmayabilir ve normal ses seviyesinde konuşmakta zorlanılabilir.
Dizartri Tipleri
Dizartrinin çeşitli tipleri vardır. Bunlar; spastik, atetoid, ataksik, flaksid, hipokinetik ve hiperkinetik olarak sıralanır. Bu tipler şöyle açıklanabilir:
- Spastik dizartri; beyin hasarı, serebral palsi veya bazı nörolojik koşullardan ortaya çıkabilir. Kişi, kaslardaki gerilim sonucunda konuşma seslerini düzgün çıkaramaz.
- Ataksik Dizartri; ses yüksekliğinde fazla değişkenlik ve ani patlamaalr görülmekle birlikte ünlü üretiminde bozukluk ve yavaş konuşma görülür. Her heceden sonra duraksama ve her heceye abartılı vurgu vardır.
- Flaksid dizartri; açık ve net anlaşılamayan ünsüz kullanımı ve dil ucu, çift dudak ünsüzlerin kullanılamaması görülür.
- Hipokinetik dizartri; tek düze konuşma ve ses şiddetinin de yükselip alçalamaması aynı zamanda konuşmaların kısa ve kesik olmasıdır.
- Hiperkinetik dizartri; Konuşurken nefes alıp vermekte zorluk yaşama ve seste azalan vurgularla birlikte istemsiz hareketlerden kaynaklı ses duraksamaları görülür.
Dizartride Risk Grupları
Dizartriye neden olan risk grupları bulunur. Felç, inme gibi beyne kan akışının aniden kesilmesi ya da beyin kanaması, Serebral palsi, doğum sırasında ya da erken yaşlarda beyin hasarı sonucu ortaya çıkması sonucunda, parkinson, alzheimer, huntington hastalığı nörodejeneratif hastalıkları sonucunda, travmatik beyin yaralanmaları, baş yaralanması sonucu oluşan nörolojik sorunlar, merkezi sinir sisteminin iltihaplanması, yaşlılık ve genetik yatkınlık dizartriye neden olabilir.
Dizartri Belirtileri
Dizartri sonucu sesler düzgün üretilemez. Dizartri belirtileri hastalığın şiddetine ve neden oluştuğuna bağlı olarak değişiklik gösterir:
- Konuşmaların zor anlaşılır olması,
- Peltek konuşma,
- Ses tonunu ve vurgusunu ayarlayamama,
- Sesin titremesi,
- Kelimelerin yanlış söylenmesi,
- Ağız kontrolünü sağlayamamak,
- Konuşurken yorulma
Dizartri Neden Olur?
Dizartriye neden olan birçok etken vardır. Dizartri genelde kas kontrolünü etkileyen sağlık sorunları sonucu ortaya çıkar. Dizartri nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Felç (İnme)
- Serebral Palsi
- Nörodejeneratif Hastalıklar
- Baş Yaralanmaları (Travmatik Beyin Yaralanmaları)
- Multipl Skleroz (MS)
- İlaç ve Toksin Maruziyeti
- İlaç Yan Etkileri
- Beyin Tümörleri veya Lezyonları
- Beyin Enfeksiyonları
- Genetik Faktörler
Dizartri Teşhisi Nasıl Konur?
Dizartri belirtilerinden herhangi birinden şüphenilmesi halinde doktora başvurulması gerekir. Bir takım test ve değerlendirmeler sayesinde dizartri teşhis edilebilir. Dizartri teşhisi koymak için; öncelikle kişinin tıbbi geçmişi incelenir ve belirtileri değerlendirilip fiziksel muayene sağlanır. Kişinin işitme fonksiyonları değerlendirilerek işitme problemleri tespit edilir. Konuşma ve dil değerlendirmesi sağlanır. Konuşma hızı, ses kalitesi ve seslerin doğru şekilde kullanılıp kullanılmadığı anlaşılır. Ses tonu ve konuşma koordinesi incelenir. Görüntüleme testleri ile beyin görüntülenerek beyin lezyonlarına ve sinir sistemi bozuklukları belirlenir.
Dizartride Terapi Süreci
Dizartri tedavisinin temelinde konuşma terapisi yer alır. Konuşma terapisi sayesinde konuşma kasların güçlendirilmesi, seslerin doğru şekilde üretilmesi ve konuşma koordinasyonunun iyileştirilmesi için çeşitli egzersiz ve teknik kullanılır. Dil, dudaklar, çene ve yüz kaslarını hedef alınarak egzersizler yapılır. Ses kalitesini arttırmak için solunum teknikleri ve ses tonu kontrolüyle birlikte ses çıkarma egzersizleri yapılır. Kişinin ilerlemesi izlenir ve ilerleme durumuna göre tedavi planlaması tekrar şekillendirilebilir. Ayrıca bu süreçte psikososyal destek önem taşır.
Dizartri doğuştan mı?
Dizartri doğuştan ya da sonradan meydan gelebilir. Doğuştan gelen dizartride bebek doğduğu andan itibaren sinir sistemindeki veya konuşma kaslarındaki anormallik nedeniyle ortaya çıkar.
Dizartri ne demek?
Dizartri bir tür konuşma bozukluğudur. Kişi konuşma kasları yetersiz veya koordinasyon eksikliği olduğundan anlaşılması zor şekilde konuşur.
Dizartri neden olur?
Dizartri; nörolojik sorunlar, nöromüsküler bozukluklar, ilaçlar ve toksinler, kas hasarı, yaşlanma ve doğuştan anomaliler sebebiyle gelişebilir.
Apraksi ve dizartri arasındaki farklar nelerdir?
Apraksi ve kasların kontrolü etkileyen motor bozukluktur. Dizartri ise kasların yetersizliği nedeniyle anlaşılması zor konuşmadır. Apraski motor becerileri etkilerken, dizartri konuşma becerilerini etkiler.
Konuşma bozukluğu düzelir mi?
Konuşma bozukluğu tedavi ve terapi ile düzeltilebilir. Bu düzelmenin ne kadar olduğu konuşma bozukluğunun nedenine ve seviyesine göre değişiklik gösterir.
